Ponad 60 przedstawicieli miast i gmin spotkało się 19 i 20 maja br. w Jadwisinie podczas seminarium „Inkluzywna transformacja energetyczna i ochrona klimatu w miastach i gminach”, zorganizowanego przez Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć „Energie Cités”. Uczestnicy mieli okazję wysłuchać ekspertów, m.in. z Ministerstwa Klimatu i Środowiska oraz NFOŚiGW, oraz debaty dotyczącej planowania dalszego rozwoju miast i gmin w kontekście nowych wyzwań energetycznych, geopolitycznych i społecznych, a także wziąć udział w sesjach dobrych praktyk, przeprowadzonych w małych grupach.

Podczas uroczystego otwarcia wydarzenia Artur Borkowski – burmistrz Miasta i Gminy Serock oraz Leszek Drogosz – prezes Zarządu Stowarzyszenia Gmin Polska Sieć „Energie Cités” i dyrektor Biura Infrastruktury Urzędu m.st. Warszawy, podkreślali, jak ważne są działania na rzecz ochrony klimatu mimo pojawiających się trudnych okoliczności.  Anna Jaskuła – dyrektor biura Stowarzyszenia rozpoczęła pierwszą część seminarium, która dotyczyła zrównoważonego zarządzania miastem w kontekście nowych wyzwań energetycznych i społecznych.

Pierwszym prelegentem był Paweł Różycki z Departamentu Strategii i Planowania Transformacji Klimatycznej Ministerstwa Klimatu i Środowiska, który w swoim wystąpieniu na temat polityki klimatyczno-energetycznej Polski w kontekście nowych wyzwań energetycznych, geopolitycznych i społecznych przybliżył aktualne wyzwania transformacji energetycznej i przedstawił wstępne założenia do aktualizacji PEP2040 – przede wszystkich wprowadzenie IV filaru dotyczącego suwerenności energetycznej. 

Następnie Anna Czyżewska z Departamentu Adaptacji do Zmian Klimatu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej pokrótce zaprezentowała dostępne źródła finansowania działań adaptacyjnych. Przypomniała także o ogłoszonym 9 maja nowym naborze wniosków w ramach programu priorytetowego 1.4.

Adaptacja do zmian klimatu i ochrona wód przed zanieczyszczeniami. Dwa kolejne wystąpienia należały do przedstawicielek Stowarzyszenia. Iwona Korohoda zaprezentowała inicjatywę Porozumienie Burmistrzów dla klimatu i energii oraz wsparcie instytucji europejskich dla samorządów -  liderów transformacji energetycznej w Polsce. Ze względu na to, że sygnatariusze Porozumienia zobowiązują się nie tylko do podejmowania działań w zakresie łagodzenia zmian klimatu i dostosowywania się do jego nieuniknionych skutków, ale także do podjęcia działań mających na celu ograniczania ubóstwa energetycznego, krótko przedstawiła także EPAH - wiodącą inicjatywę UE w zakresie zwalczania ubóstwa energetycznego. 

Następnie Patrycja Płonka przedstawiła zintegrowane planowanie miejskie jako narzędzie redukcji zużycia energii i emisji gazów cieplarnianych z terenu miasta, korzystając w tym celu z doświadczeń projektu MULTIPLY, w którego realizację są wraz ze Stowarzyszeniem takie miasta jak: Bydgoszcz, Sztum, Piastów, Grodzisk Mazowiecki, Mińsk Mazowiecki, Ostrołęka oraz Siemianowice Śląskie. Na sali można było także obejrzeć opracowane w ramach projektu plakaty, na których wyżej wymienione miasta zaprezentowały swoje dobre praktyki.

Po wystąpieniach prelegentów przyszedł czas na debatę, w której udział wzięli: Anna Czyżewska – NFOŚiGW, Zuzanna Sasiak – Polska Zielona Sieć, Przemysław Major – burmistrz Cieszyna, Ryszard Pabian – burmistrz Jasła, Artur Borkowski – burmistrz Serocka oraz Marcin Augustyniak – pełnomocnik prezydenta Wałbrzycha. Dyskusję o planowaniu dalszego rozwoju miast i gmin w kontekście nowych wyzwań energetycznych, geopolitycznych i społecznych moderował Leszek Drogosz, dyrektor Biura Infrastruktury Urzędu m.st. Warszawy. Przedstawiciele miast podkreślali, że w obliczu gwałtownie rosnących cen energii transformacja stanowi jeszcze większe wyzwanie. Anna Czyżewska przedstawiła instrumenty finansowe, które mogą pomóc samorządom, jednak ich reprezentanci podkreślali, że w obecnej sytuacji mimo chęci, pomysłów i mobilizacji zasobów kadrowych, bariera finansowa może okazać się decydująca, ponieważ nawet w przypadku korzystania z dofinansowań NFOŚiGW środki potrzebne na wkład własny na inwestycje mogą nie zmieścić się w budżetach samorządów. Podejmowanie lokalnych działań proklimatycznych jest utrudnione nie tylko wskutek niepewności finansowej, ale także dotyczącej zmian prawa, a ponadto samorządy okazują się niekonkurencyjne na rynku pracy i rynku inwestycyjnym. W świetle tych formalno-finansowych rozważań Zuzanna Sasiak z perspektywy organizacji ekologicznej przypomniała samorządowcom, że oczekuje się od nich także działań w aspekcie społecznym i mimo że dostrzega znaczny postęp w tym obszarze, nadal uważa za niezwykle istotne podnoszenie świadomości mieszkańców i ich aktywizowanie.

Popołudniowy blok rozpoczął Tomasz Skoczylas, dyrektor Centrum Innowacji Miejskich – Urban Lab, który na przykładzie miasta Rzeszowa pokazał, jak można stworzyć przestrzeń do zaangażowania obywateli do współpracy z władzami miasta. Podkreślał, że każde miasto czy gmina ma w tym obszarze swój potencjał, na który należy się ukierunkować, a kluczową kwestią w tworzeniu przestrzeni dla mieszkańców jest rozmowa z nimi i umożliwienie im wyrażania swoich opinii i określania potrzeb. Przedstawicieli miast szczególnie zaciekawiło włączenie Urban Lab w Rzeszowie w struktury Urzędu Miasta oraz współpraca międzywydziałowa. Następnie głos zabrał Tomasz Bońdos z Urzędu Miasta Bydgoszczy, który w prezentacji o systemowym podejściu do optymalizacji produkcji i zużycia energii w mieście opowiedział o problemach i wyzwaniach w zarządzaniu energią i o robotyzacji faktur, będącej odpowiedzią Bydgoszczy na część z tych problemów. Jego wystąpienie wzbudziło duże zainteresowanie słuchaczy. Trzeci komponent zintegrowanego planowania miejskiego obok planowania przestrzennego i zarządzania energią – zrównoważony transport stanowił temat wystąpienia Bartosza Stachowiaka z Wydziału Ekonomiczno-Społecznego UKSW, który przedstawił możliwości wykorzystania wodoru w transporcie publicznym i prywatnym.

Następnie Izabela Kuśnierz ze Stowarzyszenia zaprosiła uczestników na sesję stolikową, podczas której mogli oni skorzystać z doświadczeń zaproszonych gości. Grzegorz Gałek z PMG Sp. z.o.o w nawiązaniu do tematu ostatniej prezentacji wraz z uczestnikami szukał odpowiedzi na pytanie, czy lepszą drogą do zrównoważonego transportu w mieście jest elektryczność czy wodór. Z Romualdem Meyerem z Pomorskiej Grupy Konsultingowej S.A. uczestnicy mieli okazję porozmawiać o działaniach podejmowanych na rzecz zrównoważonego zarządzania energią na przykładzie Mińska Mazowieckiego, Czerska i Kamienia Krajewskiego. Maciej Cygler z KOBiZE/CAKE rozmawiał z uczestnikami o transformacji energetycznej samorządów prezentując przy tej okazji podręcznik dla władz lokalnych przygotowany w październiku ubiegłego roku w ramach projektu LIFE Climate CAKE PL. Przy stoliku Piotra Kolasy z Kancelarii Polowiec i Wspólnicy sp. j. można było dowiedzieć się więcej o spółdzielniach energetycznych, a zwłaszcza o uwarunkowaniach prawnych ich tworzenia w Polsce.